In deze rubriek aandacht voor een aantal soorten die specifiek zijn voor de Zuidwest Veluwe en die zullen profiteren van onze inspanningen. Meer soorten? Lees onze Fauna Ambitie
Door: Jasper Jan de Konink

De Nachtzwaluw broedt in Nederland op heidevelden, zandverstuivingen en in open dennenbossen. De Veluwe is een van de belangrijke leefgebieden. De Nachtzwaluw maakt geen nest, maar legt de eieren op de kale bodem onder een boom, bosje of struik. In de avond en nacht vangen ze grote insecten (nachtvlinders) tijdens de vlucht. Nachtzwaluwen arriveren in de laatste dagen van april en de eerste helft van mei in ons land. Ze verlaten het in augustus en september.

Ontwikkeling
De stand van de Nachtzwaluw nam vanaf 1950 of eerder af, onder andere door ontginning van broedgebieden. Deze afname hield lang aan en de soort verdween in het laatste kwart van de twintigste eeuw uit veel kleine of geïsoleerd liggende heidevelden. Sindsdien herstelden de landelijke aantallen spectaculair, maar de verloren gegane terreinen werden niet allemaal opnieuw bezet. De recente opleving is deels bevorderd door selectieve boskap en andere vormen van heideherstel die tot vergroting van broedhabitat leiden. De Staat van Instandhouding van de Nachtzwaluw als broedvogel in Nederland is gunstig en ook op de Veluwe is een positieve trend zichtbaar.
Grootste probleem voor de nachtzwaluw is het ongeschikt worden van het leefgebied doordat successie plaatsvindt. Dat proces wordt versneld door de stikstof die vanuit lucht neerslaat (met name van intensieve landbouw en verkeer). Veel heidevelden vergrassen daardoor en voedsel voor de nachtzwaluw verdwijnt. Nachtzwaluwen broeden op open plekken. Door het verdwijnen van onbegroeide plekken, hebben nachtzwaluwen steeds meer moeite geschikte broed plekken te vinden.
Het is een verstoringsgevoelige soort die niet samengaat met intensieve begrazing en intensieve recreatie.

Aanwezigheid in de omgeving
Uit de gegevens van Waarneming.nl blijkt de soort aanwezig in het gebied. Met name in het zuidelijkste gedeelte en het noordoostelijk gedeelte.

Eisen aan biotoop
De soort nestelt op de kale grond in heidevelden met enige opslag en op open plekken in naaldbos die meer dan 1,5 ha groot zijn. Er moet voldoende voedselaanbod (insecten zoals nachtvlinders) zijn. Intensieve begrazing tijdens broedseizoen is negatief voor de soort. Een ook intensieve recreatie kan tot verstoring leiden.

Kansen in toekomst
Als de Zuidwest Veluwe een groter areaal aan heide krijgt zullen hier kansen voor de Nachtzwaluw liggen. Mits de heide en heischraal graslanden minimaal 1,5 ha groot zijn, er voldoende rust is en het aanbod aan insecten groot genoeg is. Dat aanbod aan insecten zal afhangen van de heide zelf maar ook van de kwaliteit van de andere natuurtypen en de overgangen.

Bronnen: Vogelbescherming.nl; SOVON.nl; Waarneming.nl; minlnv.nederlandsesoorten.nl