In de rubriek Natuurmakers besteden wij aandacht aan de mensen die vorm geven aan de natuur in de Moft. Van beleidsmaker tot vrijwilliger… Van bewoner tot boswachter…
Door: Jasper Jan de Konink

Vandaag het interview met een vertegenwoordiger van de grootste terreinbeheerder in de Moft, Staatsbosbeheer. Dit is natuurlijk een hele grote organisatie waar meerdere mensen hun rol hebben, zoals hieronder zal blijken. Ik sprak met Silvia Blom, boswachter publiek.

Wat is jouw achtergrond qua opleiding en werk?
Mijn werkervaring en opleiding ligt in het onderwijs. Ik heb bij Aeres Hogeschool Wageningen gestudeerd met als studierichting natuur en communicatie. Ik ben tweedegraads bevoegd en dat betekent dat ik op het mbo en vmbo mag lesgeven. Tijdens mijn opleiding heb ik mij niet alleen met onderwijs op school beziggehouden maar ook onderwijs buiten in de natuur. Na de opleiding ben ik dan ook in de natuur- en milieueducatie terecht gekomen. Al van jongs af aan geniet ik er van om in de bossen te zijn. Ook met mijn hobby natuurfotografie ben ik daar vaak te vinden. Ik geniet dan er ook enorm van dat ik hier in deze regio in de bossen mag rondlopen voor mijn werk.

Ben je alleen aangesteld voor de Moft of is je werkterrein groter?
Mijn werkgebied is inderdaad groter dan de Moft. Ik ben werkzaam op de Zuid-Veluwe (van Doorwerth tot en met de Binnenveldse hooilanden en tussen de A12 en de Nederrijn) langs de IJssel en de randmeren. Alles aan de Veluwse zijde.

Er zijn meer soorten boswachters bij Staatsbosbeheer, hoe zit dat precies?
Dat klopt en we hebben allemaal onze eigen specialisatie. Zo mag ik als ‘boswachter publiek’ alles doen omtrent communicatie, voorlichting, educatie en recreatie. Dan heb je de ‘boswachter beheer’ die verantwoordelijk is voor het dagelijks beheer in de gebieden. De ‘boswachter ecologie’ monitort alles van flora tot fauna en loopt werkzaamheden voor met oog op bescherming van soorten. Hij of zij adviseert daarnaast de ‘boswachter beheer’ over de ontwikkeling van de ecologie in relatie tot beheer en mij bijvoorbeeld in relatie tot recreatie. Dan hebben we nog de ‘boswachter toezicht’, de boa (Bijzonder opsporingsambtenaar). Die is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving in onze terreinen en assisteert de hulpdiensten bij situaties.

Ik geniet enorm dat ik voor mijn werk in deze regio in de bossen mag rondlopen

Silvia Blom

Ben je zelf vaak in het gebied?
Dit varieert door het jaar heen, maar is ook afhankelijk van wat er buiten speelt. Zo kan ik de ene week bijna dagelijks in het gebied te vinden zijn en de andere week van afspraak naar afspraak gaan. Ook veel werk achter de computer hoort er bij.

Heb je favoriete plekken op de Moft?
Een favoriete plek, heel lastig, er zijn zoveel mooie plekjes te vinden in het gebied. Soms is het alleen al een ander pad in slaan waardoor je opeens heel ergens anders waant.

Als ik door het bos loop zie ik nogal eens een plekken waar veel kokers staan met jonge aanplant. Waarom staan er altijd zoveel bij elkaar? Die kunnen toch niet allemaal overleven?
Het aanplanten van zoveel van dezelfde soort bij elkaar helpt juist de overleving. Ze halen het inderdaad niet allemaal. Uiteindelijk dunnen we het weer uit, om ruimte te geven aan de beste bomen.

Welke soorten planten jullie aan en waarop worden die geselecteerd?
Als bosbeheerder werken we aan klimaat- en toekomstbestendige bos. Gemengde bossen met diverse soorten, dat levert meer biodiversiteit op. Alles wat we aanplanten is er op gericht op meer variatie te krijgen in het bos. We letten uiteraard ook op de bodem en zoeken naar boomsoorten die beter tegen droogte kunnen.

In het kader van Natura 2000 beleid zou productiebos omgevormd moeten worden naar bos met natuurwaarden. Gebeurt dat ook in de Moft?
Jazeker wordt dat gedaan. Het Bennekomse bos blijft een bos met productie maar dat wil niet zeggen dat we niet een ruime variatie in soorten kunnen aanplanten. We beheren hier met het oog op natuurwaarden, de recreatie en de productie van kwaliteitshout. Kortom, een multifunctioneel bos. En dat is absoluut ook soortenrijk, vol natuurwaarden.

Er zijn een paar kleine geïsoleerde heideterreinen. Vroeger waren die stukken veel groter en met elkaar verbonden. Gevolg is dat bepaalde populaties (zoals de zandhagedis) heel kwetsbaar zijn. Zijn jullie daarmee bezig?
Dit is zeker een zorgpunt en dat zien wij ook. De stukken heide die we nog hebben in de Moft (maar ook daarbuiten) staan onder druk waardoor de toekomst onzeker is. Zo hebben de huidige klimaatomstandigheden en stikstofdepositie ook effect op deze stukjes heide. De grote hoeveelheid stikstof zorgt ervoor dat er een eenzijdige begroeiing ontstaat, denk vooral aan grassen of bramen. Ook de successie, van open terrein naar bos, wordt beïnvloed en versneld door stikstof. We doen wat we kunnen aan beheer om de heide in stand te houden. De toekomst zal het leren of dit ook haalbaar is.

Ik zie nogal eens mensen lopen met niet aangelijnde honden lopen op plekken waar dit niet is toegestaan. Dat lijkt me problematisch voor de wildstand in het gebied. Klopt dat?
Het kan zeker invloed hebben op het wild. De reeën in dit gebied zie je in de vroege ochtend en rond zonsondergang. Daar tussenin, als de mensen in het bos zijn, trekken ze uit het gebied weg of waar mogelijk zoeken ze dekking op. Het is natuurlijk niet goed voor de dieren, van reeën tot vogels, om opgejaagd te worden door honden. Dit kost energie en in de broedtijd kan het jongen of nog uit te broeden eieren kosten. Het is daarom belangrijk daar waar de hond los mag deze ook onder appel te hebben en in het zicht. Buiten deze gebieden is de hond aan de lijn erg belangrijk.

Delen jullie hier wel eens boetes voor uit? Werkt dat?
Boetes worden er zeker uitgedeeld. Bijvoorbeeld bij loslopende honden waar dat niet mag, buiten de paden lopen of zitten, rijden/fietsen buiten de aangegeven route voor ruiters en fietsers, illegaal dumpen (groenafval, huisraad of afval). Bij sommige mensen leidt het tot ander gedrag, maar bij anderen heeft het helaas weinig effect. We werken ook altijd aan het informeren van bezoekers over de regels. Bijvoorbeeld met onze kraamkamernatuur campagne. In het voorjaar is de natuur een kraamkamer en we vragen mensen zich bewust te zijn van de kwetsbaarheid en dat ze bezoek zijn in het leefgebied van de planten en dieren.

Er is steeds meer horeca in het gebied en ik heb de indruk dat het steeds drukker wordt, zeker in de weekends. Hoe zien jullie dat en zit daar een maximum aan?
De gebieden worden meer bezocht dan enkele jaren terug. Door de coronatijd zijn mensen de lokale natuur gaan ontdekken. Of de horeca hier invloed op heeft, dat durf ik niet te zeggen. Het reguleren van de hoeveelheid bezoekers is lastig, we zijn geen park met een slagboom.

Het valt me op dat de kleine stukje heide (vooral Hullenberg) overspoeld worden door wandelaars. Ik kan me voorstellen dat het om die reden beter is om meer heide te ontwikkelen in het gebied. Zijn er plannen in die richting?
De Hullenberg is een startpunt voor veel van de bezoekers voor het Bennekomse bos, mede omdat je hier je auto kan parkeren. De logische wandelroute is dan de heuvel op richting de heide. Het ontwikkelen van meer heide zou gebeuren als dit een natuurdoelstelling is voor het gebied, dat is momenteel niet het geval. Wel zijn we bezig om de heide in goede gezondheid te houden. Tijdens de werkzaamheden twee jaar terug is de rand van het bos rondom een deel van de heide een stuk teruggezet. Bij de volgende werkzaamheden in het bos zal de tweede helft ook gedaan worden.

In het belang van tegengaan van verdroging werken wij aan meer loofbomen ten opzichte van naaldbomen

Silvia Blom

De Moft is belangrijk voor de waterwinning. Maar er dreigen tekorten aan drinkwater. Neemt Staatsbosbeheer maatregelen om een bijdrage te leveren aan kwaliteit en kwantiteit van het grondwater?
Drinkwatertekorten is niet mijn vakgebied. Of hier iets dreigt weet ik niet. Staatsbosbeheer vindt natuurlijk drinkwater voor mensen ook heel belangrijk. Wij staan voor onze taak om natuur te beheren en dus primair of wij onze natuurdoelen kunnen halen. Beschikbaarheid van water voor de natuur is daarbij ook heel belangrijk. Verder volgen wij het rijks- en provinciaal beleid en pleiten wij voor integraal kijken naar gebieden en alle doelen die daar op liggen. Zelf zorgen wij voor het zolang mogelijk vasthouden van (regen)water zodat het in de grond kan trekken. En werken we aan meer loofbomen ten opzichte van naaldbomen. Dat draagt een beetje bij aan de beperking van verdroging, omdat naaldbomen meer water verbruiken dan loofbomen.

Heeft Staatsbosbeheer een langetermijnvisie waarin burgers deze doelen voor de Moft zelf kunnen nalezen en is er een manier waarop bewoners inbreng kunnen leveren in de ontwikkeling van de Moft?
Wij werken op basis van het natuurbeheerplan Veluwe van de provincie (red. link naar kaart Gelders Natuurbeheerplan). Daarin heeft dit gebied natuurdoelstellingen. Dit is het plan waar mensen hun inbreng op kunnen leveren. Wij vertalen dat in beheermaatregelen om de natuurdoelen in stand te houden en waar mogelijk te ontwikkelen.

Organiseren jullie wel eens rondleidingen in de Moft? Of zijn daar plannen voor?
Momenteel organiseren wij geen rondleidingen door het gebied. Wel werken we met de partners in de omgeving zoals het IVN, Stichting Renkums beekdal, natuurcentrum Ede en de Historische Vereniging oud Bennekom, die rondleidingen verzorgen in afstemming met ons. Als er grote werkzaamheden op stapel staan in het natuurbeheer, organiseren we wel zelf excursies. Bijvoorbeeld enkele jaren terug hebben we voorafgaand aan de werkzaamheden in het bos een rondleiding georganiseerd om uitleg te geven over waarom en wat er zou gaan gebeuren.

Meer weten over het werk van Staatsbosbeheer? Kijk eens op deze pagina.

Ken jij een Natuurmaker die hier niet mag ontbreken? Laat het de redactie weten!